Dziecko wysoko wrażliwe – jak mu pomóc? Porady dla matek

Wyczulenie na subtelne bodźce, łatwość przestymulowania, wysoka spostrzegawczość, skłonność do refleksji, intensywność w przeżywaniu emocji... to tylko niektóre cechy dzieci wysoko wrażliwych (WWD). Według profesor psychologii Elaine Aron około 15-20% społeczeństwa to właśnie osoby wysoko wrażliwe (WWO). Badaczka neguje, jednakże jakoby miało to być postrzegane jako ułomność lub zaburzenie psychiczne. Wręcz przeciwnie, najczęściej jest to naturalna, wrodzona i często dziedziczna cecha osobowości, która zależnie od podejścia, może być dla rodziców zarówno obciążeniem, jak i wyjątkowym darem. Masz wrażenie, że Twój maluch zalicza się właśnie do tej grupy? W takim razie zapoznaj się z tym artykułem i sprawdź, jak pomóc sobie i dziecku w przeżywaniu codzienności. Oto cenne wskazówki.

#1 Akceptuj i kochaj dziecko takim, jakie jest

Bywa, że rodzicowi trudno jest zrozumieć dziecko, które w wieku niemowlęcym nie sposób jest odłożyć do łóżeczka, ponieważ od razu płacze, a kiedy już szczęśliwie zaśnie, to łatwo się wybudza, reagując na najmniejszy szmer pochodzący z otoczenia. W późniejszym wieku jest ruchliwe, często się denerwuje, nie lubi hałaśliwych miejsc, jest lękliwe, zadaje mnóstwo pytań, skarży się na gryzące ubrania, a kiedy się ubrudzi, od razu chce się przebierać.

Tymczasem z relacji innych matek i obserwacji dzieci na podwórku wynika, że maluch jest w tym raczej odosobniony. Nierzadko matki synów lub córek z wysoką wrażliwością po rozmowie z innymi rodzicami, czują się, jakby ich dziecko było wyjątkowo wymagające i drażliwe, co często wywołuje w kobiecie skrajne zmęczenie, a nawet doprowadza ją do płaczu.

W takim momencie ważne jest to, żeby nie obwiniać malucha, nie krzyczeć, nie porównywać z innymi, ponieważ żadna moralizująca rozmowa nie sprawi, że dziecko stanie się mniej wrażliwe. Zamiast tego, po prostu przytul swoją pociechę pamiętając, że WWD jest świetnym obserwatorem emocji dorosłych i z łatwością wychwytuje trudne myśli matki. Często zdaje się, jakby czytało w jej myślach. Ponadto jest wyjątkowo dojrzałe jak na swój wiek i być może zdziwisz się głębokimi pytaniami, jakie może Ci zadawać.

Zdecydowanie unikaj sytuacji, w których dziecko mogłoby poczuć się nieakceptowane. W wychowaniu takiego malucha postaw na szczerość pełną miłości i zrozumienia. W chwilach, kiedy jest rozdrażnione, zachowaj spokój nawet, jeśli jest to dla Ciebie wyjątkowo trudne. Pamiętaj, że to Ty jesteś dorosła i dysponujesz arsenałem dorosłych reakcji na stres i nerwy – głębokie oddechy, chwila milczenia czy wyjście do drugiego pokoju – dziecko jest w tym Twoim przeciwieństwem, ponieważ jego reakcje są gwałtowne, od płaczu poprzez krzyk czy rzucanie zabawkami.

#2 Zapewnij dziecku przestrzeń do wyciszenia

W początkowym etapie życia dziecko wysoko wrażliwe postrzega rodziców jako osoby, które potrafią regulować jego intensywne emocje. Bardzo ważne jest to, by nie przegapić tego okresu, w którym to obdarza matkę i ojca bezgranicznym zaufaniem i jest skore do bycia przed nimi wylewnym. To wówczas tworzą się głębokie więzi rodzinne, które są wyjątkowo cenne dla osób obdarzonych tym typem wrażliwości. Maluch chętnie się przytula, szuka ukojenia w ramionach matki, które traktuje jako bezpieczną przystań i schronienie przed głośnym światem. Pozwól mu się tam wypłakać i wyciszyć tak długo, jak tego potrzebuje.

Należy zauważyć, że WWD ma trudność w przystosowaniu się do nowych sytuacji i nowych osób. Nie lubi zmian, niespodzianek, szybko męczy się zarówno psychicznie, jak i fizycznie. Często potrzebuje odpoczynku i przerw, preferuje raczej spokojne zabawy – samotne lub w małym gronie rówieśników.

Nie dziw się więc, że niezależnie od wieku Twoje dziecko będzie potrzebowało więcej czasu i miejsca na wyciszenie. Podczas spotkań rodzinnych lub w trakcie pobytu w sklepie szybko się przestymuluje, ponieważ wyjątkowo trudno znosi hałaśliwe miejsca.

By pomóc synowi lub córce, zapewnij więcej uważnych rozmów przed spotkaniem z bliskimi. Zadbaj o czułą atmosferę, wyjaśnienia, przygotowanie, gdzie i z kim odbędzie się spotkanie w danym dniu. A jeśli nie ma takiej potrzeby, to nie zabieraj dziecka tam, gdzie jest narażone na przestymulowanie. Daj mu też trochę czasu na zastanowienie się nad minionym dniem. Nie dziw się, że w późniejszym wieku Twoja pociecha będzie chętnie zamykała się sama w pokoju, a także potrzebowała większej ilości snu, by odreagować stres i zmęczenie po całym dniu w szkole.

#3 Wspieraj silne strony i chwal dziecko za jego osiągnięcia

Wysoka wrażliwość wiąże się z wieloma korzyściami, zarówno w okresie szkolnym, jak i późniejszym życiu dorosłym. Jako rodzic, poniekąd odpowiedzialny za rozwój swojego dziecka, pozwól mu na bycie sobą i odkrywanie naturalnych dla niego predyspozycji:

• wysokiego poziomu empatii,
• wnikliwej obserwacji,
• skłonności do głębokiej analizy i przetwarzania,
• wrażliwości na detale,
• dokładności w działaniu,
• zaangażowania,
• twórczego myślenia,
• bogatej wyobraźni,
• umiejętności łagodzenia rówieśniczych konfliktów.

Zadawaj mu pytania, szukaj z nim rozwiązań przez zabawę, delikatnie mobilizuj i wspieraj w rozwoju jego talentów. Możesz mieć pewność, że z reguły dosyć szybko zaczną się one ujawniać, a emocjonalność dziecka sprawi, że będzie ono wyjątkowo złaknione Twoich pochwał.

Dla dziecka wysoko wrażliwego interesujące będą tematy społeczne. Nie zdziw się, gdy zobaczysz je płaczące nad krzywdą innych ludzi lub zwierząt. WWD wyróżnia się też starannością w dobieraniu słów od najmłodszych lat, nierzadko stosuje nawet te, które nie są używane przez jego rówieśników. Ponadto Twoja pociecha z pewnością będzie widziała świat w szerszej perspektywie, a naukę potraktuje przyszłościowo, ponieważ dzieci z tym typem wrażliwości są silnie skupione na odnajdowaniu sensu w życiu i pomocy innym ludziom. Z WWD czeka Cię więc wiele dojrzałych rozmów o życiu, planowaniu, relacjach, ambicjach i spełnianiu marzeń.

#4 Postaw na przyjaźń z dzieckiem i delikatną dyscyplinę

Dzieci wysoko wrażliwe są wyjątkowo czułe na krytykę, bardzo źle znoszą stres i wszelki nacisk z zewnątrz. W późniejszym wieku najlepiej czują się w partnerskiej więzi z własnymi rodzicami. Zwykle też mają wąskie grono zaufanych przyjaciół, ponieważ już w okresie szkolnym skupiają się na budowaniu głębokich przyjaźni z rówieśnikami. W wychowaniu WWD istotne jest delikatne nakierowywanie dziecka oraz przedstawianie mu i ćwiczenie z nim metod na radzenie sobie z przestymulowaniem (np. ćwiczenia oddechowe, obserwacja własnych emocji, odpowiednio dobrany odpoczynek).

Zdecydowanie unikaj niespodziewanych kar i nagród, postaw raczej na konsekwencję i wyjaśnianie, a starszemu dziecku możesz dać czas na przeanalizowanie własnego zachowania (młodsze z racji wieku tego nie zrozumie, dlatego musisz na bieżąco rozmawiać z nim o tym, co właśnie zrobiło lub co się stało). Dzieci wysoko wrażliwe, odpowiednio pokierowane i delikatnie zachęcone, zwykle bez problemu spełniają prośby rodziców. Bywają wyjątkowo sumienne i życzliwe. Jeśli darzą rodziców dużym zaufaniem, często konsultują z nimi swoje decyzje, ponieważ podjęcie ich zajmuje im wiele czasu i bardzo szczegółowo analizują wszelkie możliwe sytuacje, które mogą się zadziać. Starsze dzieci chętnie wspierają mamę i tatę, gdyż z łatwością zauważają ich stresy i dzięki empatii oraz zdolności do wnikliwej obserwacji i analizy, starają się zrozumieć ich dorosłe problemy.

Bez wątpienia posiadanie wyjątkowego dziecka, jest wyjątkowym wyzwaniem. Ważne jest jednak to, by nie stygmatyzować malucha, że choruje na fenyloketonurię czy jest dzieckiem wysoko wrażliwym, ale patrzeć na nie jako na niepowtarzalną jednostkę, która ma własny świat, który niekiedy bardzo różni się od tego rówieśniczego – dietą tudzież postrzeganiem i odbiorem rzeczywistości. Amerykański pediatra i psychiatra Dr W. Thomas Boyce porównuje dzieci wysoko wrażliwe do orchidei, ponieważ te kwiaty zakwitają tylko w odpowiednich warunkach. Pomyśl więc o swoim WWD w tym kontekście i zrób wszystko, by kwitło każdego dnia.