Kiedy dziecko zaczyna mówić?

Pierwszy świadomy uśmiech dziecka do mamy lub taty, pierwsze kroki, pierwsze słowa...w życiu malucha istnieje wiele takich przełomowych momentów, na które rodzice czekają z utęsknieniem. Bez wątpienia czas, w którym zaczyna mówić, jest nie tylko wyjątkowy, radosny i wzruszający, ale także świadczy o tym, że Twoja pociecha rozwija się prawidłowo. Być może zastanawiasz się, czy Twoje dziecko jest na tyle duże, że powinno już mówić. Czy powinnaś się obawiać, że nie woła jeszcze do Ciebie mamo? Przeczytaj ten artykuł i sprawdź. 

Etapy rozwoju mowy u dziecka – kiedy wypowiada pierwsze słowa i zdania? 

Każdy maluch rozwija się w swoim czasie, dlatego jeśli jako matka obserwujesz własne dziecko i porównujesz je z innym równolatkiem, a potem zamartwiasz się, że tamten już wypowiada pierwsze słowa, a Twoje jeszcze nie, to tak naprawdę nie masz powodów do zamartwiania się. Bądź cierpliwa.  

Co istotne, dziecko zaczyna komunikować się o wiele wcześniej niż zaczyna mówić. Tak naprawdę rozwój mowy dziecka możemy podzielić na 4 etapy. 

Okres melodii (0-1 rok życia) 

Okres melodii zaczyna się od razu po urodzeniu i trwa do około 1. roku życia. Na tym etapie dziecko komunikuje się z rodzicami poprzez płacz i krzyk, który jest zarazem pierwszym dźwiękiem, który noworodek wydaje zaraz po narodzinach. Przez pierwszych kilkanaście miesięcy jest to główny sposób, w jaki informuje otoczenie o swoich uczuciach, potrzebach i przykrościach: 

• głodzie,  
• bólu,  
• dyskomforcie spowodowanym mokrą pieluszką,  
• uczuciu zimna lub gorąca,  
• niezadowoleniu, 
• pragnieniu bliskości z matką.  

Co istotne, około 2-3 miesiąca maluch zaczyna głużyć (niektórzy nazywają to gruchaniem), co przypomina takie dźwięki jak: uuu, auu, grrr. Około 6. miesiąca życia głużenie zamienia się w gaworzenie, które polega na naśladowaniu dźwięków. Dziecko wypowiada wówczas ciągi sylab takich jak bababa, dadada itp.  Z kolei między 7. a 8. miesiącem życia dziecko zaczyna reagować na mowę otoczenia, a około 10. miesiąca życia powtarza własne i zasłyszane słowa, które doskonali metodą prób i błędów. Stąd już blisko do komunikacji poprzez słowa, które oznaczają kolejną fazę rozwoju. 

Okres wyrazu (1-2 rok życia) 

W okresie wyrazu dziecko coraz świadomiej “rozmawia” z rodzicami. Rozumie znacznie więcej niż jest w stanie wypowiedzieć. Dla malucha jest to niezwykle dynamiczny czas, w którym niemalże codziennie uczy się nowych słów, nazywa otaczające go przedmioty i odkrywa ich cechy.  

Często upraszcza jeszcze pewne określenia np. zamiast babcia mówi baba, zdarza mu się przestawiać kolejność sylab albo używać pewnych określeń w odniesieniu do całej kategorii przedmiotów np. brum, brum oznacza każdy napotkany pojazd. W tym czasie dziecko rozwija też umiejętność dźwiękonaśladownictwa np. hau hau to pies, a miau miau to kot. W wieku około 2 lat bardzo często maluch używa określeń, które zaczynają się od samogłosek lub nimi kończą, ponieważ spółgłoski bywają jeszcze dla niego problematyczne np. da zamiast daj czy obać zamiast zobacz.  

Okres zdania (2-3 rok życia) 

Bliżej 3. roku życia, dziecko zaczyna mówić prostymi zdaniami, które zwykle składają się z około 2-3 słów np. mama daj pić. Ciągle towarzyszy mu jeszcze upraszczanie wyrazów, których nie potrafi poprawnie wymówić np. lyba zamiast ryba. Dziecko stara się też niekiedy poprawiać dorosłych, którzy odruchowo mówią do niego zdziecinniałym językiem, które rozumie już jako błędne, ale nie potrafi jeszcze samo tego skorygować, dlatego bardzo istotne jest to, żeby mówić do malucha poprawnie, a nie językiem zasłyszanym od niego. W ten sposób uniknie się też późniejszego utrwalania w dziecku błędnych schematów wymowy. 

Okres zdania to też czas, kiedy dziecko prawidłowo wymawia już spółgłoski takie jak: p, b, m, f, w, k, g, h, t, d, n, l.  

Okres swoistej mowy dziecięcej (3-7 rok życia) 

Okres swoistej mowy dziecięcej zaczyna się po 3. roku życia, czyli w momencie, kiedy dziecko może już iść do przedszkola, a kończy się około 7. roku życia. Jest to czas, kiedy maluch coraz swobodniej rozmawia z rodzicami i rówieśnikami. Zdarza się, że w celu porozumienia się tworzy neologizmy, przekręca jeszcze niektóre wyrazy np. kolomotywa zamiast lokomotywa.  

W wieku 3 lat dziecko powinno już wymawiać wszystkie samogłoski ustne i nosowe, chociaż w wymowie może jeszcze zamieniać je na a-o, e-a, i-y. Z reguły potrafi także wypowiadać spółgłoski: p, b, m, f, w, ś, ź, ć, dź, ń, k, g, h, t, d, n, l, ł, j. 

Z kolei 6-latek powinien umieć wymówić wszystkie głoski, włącznie z “r”. Jeśli są z tym problemy, wówczas warto skorzystać z pomocy logopedy.  

Rozwój mowy dziecka – jak go wspierać?  

Najlepszym sposobem na wsparcie dziecka w rozwoju jego mowy jest częste mówienie do niego w poprawnej formie i zwyczajne, codzienne rozmowy. Istotne jest to, żeby maluch miał kontakt z różnymi osobami, czyli nie tylko z rodzicami i bliską rodziną, ale także z rówieśnikami, którzy tak jak on, uczą się wymowy. W ten sposób dziecko prawidłowo doskonali się w wyrażaniu swoich myśli i uczuć. Bardzo ważne jest to, by podczas rozmowy wnikliwie słuchać swojej pociechy i kiedy dopiero uczy się mówić, docenić każde poprawnie wymówione słowo. 

By wspierać rozwój mowy dziecka, warto również kupować i czytać mu książki z bajkami dostosowanymi do jego wieku. W ten sposób maluch osłuchuje się z różnymi słowami, budowaniem zdań i sposobem przedstawiania opowieści.  

Oczywiście istnieje możliwość, że Twoje dziecko wcześniej lub później niż inne dzieci nauczy się pewnych słów, czy wymowy poszczególnych głosek, ponieważ każdy maluch rozwija się we własnym tempie. Warto monitorować postępy i być głównym kibicem swojej pociechy w tym temacie.