Co oznacza płacz dziecka? Jak reagować i wspierać malucha?

W wieku niemowlęcym, głównym sposobem komunikacji dziecka z otoczeniem jest płacz. Dla wielu rodziców pierwsze miesiące życie malucha są prawdziwym wyzwaniem. Dlaczego moje dziecko płacze? Skąd mam to wiedzieć? Jest głodne, coś go boli, a może potrzebuje utulenia? W tym artykule odpowiemy na pytanie, jak reagować na płacz dziecka (malutkiego, a potem trochę starszego) i podpowiemy, co może wskazywać na konkretne powody płaczu. Zapraszamy!

Płacz jako sposób komunikacji dziecka

Gdybyś tylko mógł powiedzieć, czemu płaczesz... tak niekiedy myśli sobie debiutujący rodzic. Na szczęście rozpoznanie rodzajów płaczu dziecka z czasem staje się coraz prostsze. Co ważne i niezwykłe zarazem, matka dziecka od początku macierzyństwa obdarzona jest niebywałą intuicją w tym zakresie. Dosyć szybko zaczyna zauważać, że dziecko inaczej zachowuje się, kiedy jest głodne, a inaczej, kiedy coś je rozzłości. Dziecko nie płacze bez powodu. Zwykle stara się z całych sił, by rodzice słyszeli jego wołanie, dlatego płacz małego dziecka jest na tyle przejmujący, że dorośli reagują natychmiast.

Dlaczego niemowlę płacze?

Jak rozróżnić rodzaje płaczu u dziecka? Jak pewnie się domyślasz, przyczyny płaczu mogą być różne, ponieważ maluch od początku życia doświadcza różnych bodźców, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych.

Oto główne przyczyny płaczu u małego dziecka.

Głód

Najczęściej matka podejrzewa, że dziecko płacze właśnie z tego powodu, więc próbuje zaradzić tej sytuacji nakarmieniem malucha. Rzeczywiście niemowlę dosyć często jest głodne, ponieważ jego żołądek jest jeszcze niewielki. Pytanie, co poza rytmicznym płaczem, który w tej sytuacji brzmi zwykle jako dobrze słyszalne głoski “łaaa, łaaa” i częstotliwością (godziny karmienia) może być sygnałem, że maluch domaga się pokarmu? Otóż pewną wskazówką może być zachowanie dziecka takie, jak:

•  wkładanie lub zbliżanie rączek do buzi,
• przekrzywianie główki w kierunku dłoni (przy dotykaniu policzka dziecka),
• oblizywanie ust lub wysuwanie języka.

Zmęczenie

Malutkie dziecko może również płakać z powodu zmęczenia. Nie zawsze potrafi natychmiast zasnąć, dlatego sygnalizuje to kwileniem lub intensywnym płaczem. Zwykle towarzyszą temu też inne objawy:

• tarcie oczu,
• ziewanie,
• chaotyczne i nerwowe machanie rękoma,
• odwracanie głowy od światła,
• wyginanie się.

Zobacz także: Ile snu potrzebuje dziecko w zależności od wieku? Zalecenia

Nadmiar bodźców

Podawanie malucha z rąk do rąk, nowe osoby wokół, hałas, różnorodność zabawek...to wszystko może prowadzić do przebodźcowania. Dziecko zwykle komunikuje to płaczem, odwracaniem głowy od ludzi wokół niego i od światła, a także machaniem rączkami oraz nóżkami.

Strach lub niezadowolenie

Powodem, dla którego maluch płacze, może być też strach lub niezadowolenie. Przerażeniu dziecka towarzyszy tzw. odruch Moro, czyli gwałtowne odrzucanie rączek i nóżek na boki. Odruch Moro może być reakcją na niespodziewany, głośny dźwięk lub gwałtowne poruszenie się kogoś z otoczenia. Dziecko potrafi również wyrażać niezadowolenie np. podczas karmienia, zaciskając usta lub krzywiąc się, a jednocześnie odwracając głowę od piersi.

Potrzeba bliskości

Delikatny płacz albo wręcz przeciwnie - donośny i zawodzący - oznacza zwykle, że dziecko potrzebuje utulenia i bliskości rodziców. Jeśli po wzięciu na ręce maluch się uspokaja, to znaczy, że prawidłowo odczytałeś wysyłane przez niego sygnały. W zaradzeniu potrzebie bliskości malca pomaga też mówienie kojącym głosem, nucenie czy głaskanie dziecka.

Kolka

Jeszcze innym powodem płaczu dziecka może być kolka. To niezwykle silny i nagły ból o charakterze skurczowym. Problem ten dotyczy dzieci poniżej 5 miesiąca życia. Dolegliwość malec manifestuje poprzez głośny i intensywny płacz o wysokiej tonacji, który nie kończy się po wzięciu dziecka na ręce. Przy kolce brzuch jest wzdęty i twardy, a malec nerwowo przykurcza nóżki. Taki stan może utrzymywać się od kilku minut do kilku godzin. Na kolkę pomaga:

• masaż brzuszka,
• kąpiel,
• chustowanie, czyli noszenie dziecka w chuście,
• regularne karmienie.

Za zimno lub… za ciepło

Dziecko źle znosi zarówno zimno, jak i przegrzanie. Podczas kąpieli, przewijania lub przebierania może głośno protestować płaczem z powodu chłodu, może także drżeć mu dolna warga. Natomiast, kiedy niemowlakowi jest za gorąco, ma wypieki na twarzy, a marudzenie przypomina zadyszkę. To, czy maluchowi jest za zimno czy za gorąco, najlepiej sprawdzić, dotykając delikatnie jego karku i w ten sposób oceniając, czy skóra jest ciepła, czy chłodna.

Znudzenie

Starsze maluchy mogą również płaczem manifestować swoje znudzenie. Dziecko potrzebuje dużo ruchu i zabawy. Znudzona pociecha zwykle marudzi i popłakuje. W przypadku młodszych maluchów przydatna jest zmiana pozycji leżenia, warto też włączyć karuzelę nad łóżeczkiem albo całkiem zmienić mu otoczenie.

Ząbkowanie

Ząbkowanie, czyli proces wyrastania zębów, może być dla dziecka bardzo dotkliwy. W takiej sytuacji też reaguje głośnym płaczem. Jak rozpoznać, że u malucha zaczyna się ząbkowanie? Otóż towarzyszy temu obfite ślinienie, wkładanie rączek i zabawek do buzi. Poza tym dziąsła u malucha są zaczerwienione, a dotykając je, można wyczuć zgrubienia. By pomóc niemowlakowi, warto smarować je specjalnym żelem i podawać gryzaczek.

Co robić, gdy niemowlę płacze? Checklista dla rodziców

Jeśli dziecko płacze, a intuicja i doświadczenie nic Ci nie podpowiada, dlaczego tak jest, możesz dochodzić do tej przyczyny metodą prób i błędów:

• weź dziecko na ręce i przytul - bywa, że to wystarczy, by maluch się uspokoił,
• jeśli leży w wózku lub kołysce, spróbuj je delikatnie pobujać,
• nakarm malucha,
• sprawdź, czy nie ma mokrej pieluszki, jeśli tak, to przewiń,
• sprawdź na karku, czy nie jest mu za gorąco lub za zimno (rozbierz, odkryj lub przykryj kocykiem),
• zmierz temperaturę,
• wykąp go,
• podaj mu gryzak lub zabawkę,
• jeśli podejrzewasz kolkę, pomasuj mu brzuszek,
• mów do niego czule i kojąco,
• zmień dziecku otoczenie.

Czy starsze dziecko płacze “bez powodu?"

Jak wiadomo, płacz nie dotyczy tylko niemowlaków. Płaczą także starsze dzieci, chociaż oczywiście, nie komunikują się już one jedynie za pomocą płaczu. Możesz je więc podpytać, o co chodzi. Zwykle dziecko garnie się do rodzica i samo tłumaczy, co się stało (np. przewróciło się).

Oczywiście zdarza się, że syn lub córka nie chcą wyjawić powodu płaczu i jeśli coraz częściej zauważasz, że Twoja pociecha płacze bez wyraźnego powodu, wówczas możesz czuć się zaniepokojony. Bywa, że konieczna jest wizyta u psychologa.

Dobrze jest zaobserwować wcześniej, w jakich sytuacjach nasila się taka reakcja, np. płacz dziecka w nocy, przed wyjściem do przedszkola itp. Być może maluch czegoś się boi albo źle znosi rozłąkę z rodzicami, idąc do przedszkola.

Starsze dzieci często płaczą z powodu buntu lub rozżalenia. Bywa, że powodem jest tęsknota za rodzicem, kiedy jego uwaga skupiona jest na czymś innym niż dziecko. Starsza pociecha płacze też, by zakomunikować rodzicowi o swoich niezaspokojonych potrzebach, albo kiedy coś ją boli.

Polecamy do czytania: 8 najczęstszych błędów popełnianych przez rodziców w wychowaniu dzieci – jak im zaradzić?

Jak reagować na płacz kilkulatka?

Bez względu na to, jaka jest przyczyna płaczu, zaopiekuj się synem lub córką, przytul, pogłaszcz, zapewnij, że jesteś obok. Pozwól mu się wypłakać, nie zaprzeczaj jego emocjom, ale też nie bagatelizuj sytuacji. Dziecko powinno widzieć, że dla Ciebie jego emocje są ważne. Unikaj podnoszenia głosu i gwałtownych reakcji.

Nie mów “natychmiast przestań płakać” albo “nic się nie stało”, zamiast tego powiedz “jestem tutaj”, “chcesz sobie popłakać?”, co zazwyczaj powoduje, że maluch rzeczywiście przestaje płakać.

Podsumowanie

O ile z niemowlakiem trudno się porozumieć i musisz zdać się na wiedzę zaczerpniętą z różnych źródeł, intuicję i doświadczenie, o tyle starsze dziecko zwykle zakomunikuje Ci, dlaczego płacze. Bez względu na to, czy masz w domu niemowlaka czy kilkuletnie dziecko, pamiętaj, że Twoja pociecha nie płacze bez powodu. Jako rodzic musisz zaradzić tej sytuacji w mądry sposób.

Bardzo ważne, by w Twoim podejściu do dziecka było wiele uwagi, ciepła i miłości. Malec uspokoi się szybciej w bezpiecznych rękach matki lub ojca. Debiutującym rodzicom polecamy wydrukowanie i pozostawienie w widocznym miejscu przygotowanej wyżej checklisty dla rodziców. Z pewnością jednak z czasem (kiedy nauczycie się rozpoznawać płacz własnego dziecka) nie będzie ona potrzebna.

Warto pamiętać też o tym, że każdy maluch jest inny i jedno dziecko nie będzie wcale płakać z powodu mokrej pieluszki, a drugie wręcz przeciwnie. Niektóre brzdące w ogóle bardzo mało płaczą, dlatego jak widzisz, najwięcej podpowie Ci tu doświadczenie przebywania z własną pociechą na co dzień.