Literatura dla dzieci - jakie książki rozwijają wyobraźnię?

Wyobraźnia jest jednym z procesów poznawczych, które kształtują się już od pierwszych lat życia człowieka. Chociaż mózg rozwija się wraz z wiekiem, warto wiedzieć, że na zróżnicowanie wyobrażeń niemały wpływ ma otoczenie. Co można zrobić, by świat zewnętrzny dziecka z PKU był bogaty w inspirujące bodźce, które wpływają na wyobraźnię? Jak zadbać o budujące dzieciństwo? To proste. Zapewnij mu dostęp do książek.

Rodzaje książek dla małych i starszych dzieci

Obecnie na rynku dostępnych jest wiele książek dostosowanych do potrzeb i wieku dziecka. Do wyboru są:

• bajki,
• baśnie,
• opowiadania,
• wierszyki,
• kołysanki,
• biografie dla dzieci,
• książki dźwiękonaśladowcze,
• książki z elementami dźwiękowymi,
• książki edukacyjne,
• książki podróżnicze,
• książki do nauki języków,
• książki zachęcające do aktywności (interaktywne),
• książki z zadaniami do wykonania,
• książki z obrazkami,
• książki z gadżetami i ruchomymi elementami.

Jeszcze zanim maluch będzie zdolny do samodzielnego sięgania po książki, warto czytać mu przed snem, oglądać razem z nim obrazki i opowiadać o nich lub zadawać pytania. W ten sposób zachęcasz dziecko do spostrzeżeń i przekazujesz dobre wzorce.

Czytaj także:Gry edukacyjne dla dzieci - czy nauka przez zabawę to dobry pomysł?

Jak wybierać książki dla dzieci?

Dzieci traktują książki bardziej emocjonalnie niż dorośli, choćby z tego względu, warto przed zakupem zapoznać się z treścią powieści czy też bajki. Znaczny wpływ na rozwój wyobraźni u dzieci za sprawą literatury mają główni bohaterowie, z którymi maluch może się utożsamiać, naśladować lub zwyczajnie próbować zrozumieć ich perspektywę. Zastanów się, które wzorce są dobre i umoralniające. Wiele zależy tu od wieku Twojej pociechy. Im jest starsza, tym łatwiej oddzielić jej fikcję od rzeczywistości i zrozumieć rozwiązania fabularne. Nie bez powodu literatura dzieli się na kategorie wiekowe.

W celu uniknięcia niepotrzebnego przerażenia, smutku lub łez dziecka, stosuj się do zaleceń. Dotyczy to oczywiście nie tylko książek, ale wszelkich innych obrazów, które mogą wywołać nawet traumę u kilkulatka – filmów, spektakli, programów dla młodzieży i dorosłych, a także drastycznych doniesień ze świata np. pożary, powodzie czy wojny. 

Książki pomagają dzieciom w planowaniu przyszłości – kim będę, gdy dorosnę lub jak chcę się zachowywać wobec innych. Innymi słowy, pomagają podążać za ideałami, jak również wpływają na kształtowanie się światopoglądu i postaw.

Co prawda trudno oczekiwać, by dziecko prędzej czy później nie zetknęło się z negatywnymi wzorcami i bohaterami, ale wówczas równie ważna jest rozmowa i wyjaśnienie.

W książkach dla starszych dzieci i młodzieży walka dobra ze złem bywa bardziej skomplikowana, fabuła zawoalowana, a tzw. czarny charakter niekoniecznie zwyciężony, jednak małym dzieciom lepiej przekazywać proste wzorce. To, że starszy syn zaczytuje się w konkretnej lekturze, niekoniecznie oznacza, że powinien czytać je młodszemu rodzeństwu. Oboje mogą być na zupełnie innym poziomie rozwoju emocjonalnego.

Książki dla młodzieży – po jakie warto sięgać?

Analogicznie, część książek dla dorosłych nie powinna znaleźć się na półce Twojego nastoletniego dziecka. I chociaż masz tu znacznie mniejszy stopień kontroli, ponieważ może być to seria książek pożyczona od kolegi lub koleżanki, z którą np. Twoja córka już się zapoznała, warto na spokojnie porozmawiać o tym, w jaki sposób to zrozumiała, by skorygować ewentualny niekorzystny wpływ na jej wyobraźnię oraz postrzeganie rzeczywistości.

Zachęcaj syna lub córkę do sięgania po lektury, które odstresowują, ale także edukują i poszerzają horyzonty. W tym wieku książka może być już pasją, ale także inspirować i motywować np. do nauki języków obcych.

Nastolatkowie lubią powieści, w których bohaterowie są w podobnej grupie wiekowej i mierzą się z podobnymi trudnościami, a jednak rozwiązują je w magiczny lub praktyczny sposób. Stąd pewnie niezwykły fenomen serii o Harrym Potterze czy cyklu Jeżycjada. Jeśli chcesz mieć wgląd w to, co czyta Twoje dziecko w tym okresie życia,dbaj o więź emocjonalną i zaufanie w Waszej relacji, by samo chciało Ci o tym opowiadać.

Dlaczego dzieci powinny czytać książki?

Poza rozwojem wyobraźni istnieje jeszcze szereg argumentów, dlaczego warto, by dziecko od najmłodszych lat miało styczność z literaturą.

Czytanie pomaga w:

• socjalizacji;
• zdobywaniu nowych źródeł wiedzy;
• kształtowaniu inteligencji emocjonalnej, w tym: rozumieniu i nazywaniu emocji oraz wzbudzaniu empatii;
• poszerzaniu i utrwalaniu słownictwa;
• nauce interpunkcji i ortografii;
• nauce analizowania i łączenia faktów;
• ćwiczeniu koncentracji;
• usprawnianiu pamięci;
• budowaniu więzi emocjonalnej (jeśli np. czytasz małemu dziecku).

Jak skutecznie zachęcić dziecko do czytania książek?

Należy pamiętać, że dzieci świadomie lub nieświadomie naśladują rodziców. Jeśli często sięgają oni po książki, to bardzo możliwe, że w domu nie będzie problemu z czytaniem przez najmłodszych. Będą robili to bardzo chętnie, a nawet z własnej inicjatywy.

Niestety przymus jest wyjątkowo nieskuteczny. Najgorsze, co można zrobić to kazać dziecku czytać za karę. Dajesz mu wówczas sygnał, że nie jest to pozytywne ani wartościowe przeżycie. Może to doprowadzić do tego, że zupełnie i trwale się zniechęci.

Jeśli chcesz zaszczepić radość z czytania w swoim dziecku, pozwalaj na to, by sięgało po rodzaj literatury, który lubi. np. powieści przygodowe dla dzieci.

Oczywiście w szkole prędzej czy później może trafić się lektura, która będzie wyjątkowo nieciekawa. Ważne jednak, by mimo to czytanie kojarzyło mu się przyjemnie. Wówczas jedna pozycja książkowa, przez którą przebrnie z trudem, nie wpłynie na jego podejście. Wręcz przeciwnie, dziecko zacznie poznawać własny gust czytelniczy i rozumieć, że nie wszystko jest warte uwagi i nie wszystko jest przyjemne. Niektóre książki są po prostu obowiązkiem, jak odrabianie zadań domowych z matematyki.

Na koniec warto podkreślić, że jeśli zaobserwujesz jakiekolwiek sygnały, że Twoje dziecko ma problemy z czytaniem, które nie wynikają z jego woli, nie czekaj, aż będzie gorzej. Niezależnie od tego, czy jest to wada wzroku, wymowy, podejrzenie dysleksji lub jakikolwiek inny problem, jak najszybciej skorzystaj z konsultacji specjalisty – lekarza okulisty, logopedy, psychologa czy wychowawcy szkolnego. W ten sposób unikniesz niepotrzebnego stresui dalszych poważnych trudności w procesie dorastania. 

Czytaj także: Jak rozwijać zdolności manualne dziecka z PKU?