Słodziki: rodzaje i bezpieczeństwo stosowania

Człowiek rozróżnia pięć smaków, a słodki jest wśród nich kojarzony najbardziej pozytywnie, symbolizując przyjemność, nagrodę, błogość. W świetle nauki ta asocjacja nie jest przypadkowa – nasz mózg potrzebuje do pracy przede wszystkim glukozy, więc gatunek homo sapiens musiał nauczyć się ją skutecznie wyszukiwać. Stąd już noworodki wykazują zakodowane wewnętrznie upodobanie do pokarmów słodkich w smaku.

Słodziki to inaczej zamienniki cukru, czyli substancje słodzące różnego pochodzenia zmieniające smak produktów spożywczych. W popularnym mniemaniu mają być zdrowsze od szkodliwych białych kryształków, wspierając proces odchudzania. Coraz więcej badań naukowych wskazuje jednak, że konsumpcja określonych słodzików może być niebezpieczna dla zdrowia.

Czytaj też: Grzyby jadalne - wszystko, co warto o nich wiedzieć

Rodzaje słodzików

Intensywne środki słodzące

E 950 Acesulfam

K Acesulfam K, acesulfam potasowy (łac. Acesulfamum kalicum), E950 – heterocykliczny związek chemiczny stosowany jako słodzik (około 150 razy słodszy od sacharozy). Wzmacnia też smak i zapach. Jest wydalany w postaci niezmienionej.

Na temat szkodliwości jego spożycia istnieją kontrowersje. Po przeprowadzeniu testów na toksyczność i rakotwórczość acesulfam został zarejestrowany przez Komisję Europejską i amerykańską Agencją Żywności i Leków, a więc dopuszczony do obrotu na terenie Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych (przy czym jego obecność w produkcie żywnościowym musi być wyraźnie zaznaczona na etykiecie). Niektórzy naukowcy twierdzą jednak, że testy bezpieczeństwa użycia tego związku nie zostały przeprowadzone prawidłowo i acesulfam wymaga dalszych badań. W 2014 roku potwierdzono, że może dojść do alergii na ten związek oraz inne zawierające siarkę na +VI stopniu utlenienia, w tym taurynę i disulfiram. Alergie te występują równolegle. W dużych ilościach może pogorszyć pamięć, hamować glikolizę, a to ostatnie prowadzi do wyczerpania zasobów ATP, zatem i niedoborów energetycznych. Aktywowany przez acesulfam K szlak metaboliczny prowadzi do wzrostu stężenia glukozy we krwi, jednak tylko w chwili, gdy było ono już w niej wysokie (w przeciwnym wypadku stężenie glukozy się nie zmienia)

E 951 Aspartam

Stosowany jako sztuczny środek słodzący (słodzik) w produktach spożywczych, zwłaszcza takich, jak napoje niskokaloryczne, guma do żucia, drażetki odświeżające oddech. Można go też znaleźć w wielu wędlinach i rybach (zarówno w folii, jak i konserwach). Ostatnio coraz częściej pojawia się w produktach farmaceutycznych, np. w większości tabletek musujących. Jest też dostępny w formie tabletek, które można stosować zamiast cukru, pod kilkudziesięcioma nazwami handlowymi (m.in.: NutraSweet, Equal, Sugar Free, Canderel). W 2009 roku producent Ajinomoto zdecydował o zmianie nazwy swojego produktu na AminoSweet, aby zmienić negatywną reputację kojarzoną z dotychczasową nazwą. Jest też stosowany przez diabetyków, podobnie jak wiele innych słodzików, nie wpływających na wytwarzanie insuliny po spożyciu.

Chemicznie aspartam jest estrem metylowym dipeptydu składającym się z dwóch występujących naturalnie reszt aminokwasowych – fenyloalaniny i kwasu asparaginowego. 1 gram aspartamu zawiera 500 mg fenyloalaniny, nie może być więc stosowany przez pacjentów chorych na fenyloketonurię.

E 952 Cyklaminian sodu

Cyklaminian sodu, E952 – organiczny związek chemiczny z grupy cyklaminianów, sól kwasu cyklaminowego i sodu. Jest sztuczną substancją słodzącą 30 razy słodszą od sacharozy (cukru spożywczego).

Cyklaminian jest substancją zabronioną w Stanach Zjednoczonych od 1969 roku, kiedy to opublikowano raporty o możliwości wywoływania przez niego uszkodzeń wątroby, raka pęcherza moczowego i deformacji płodu.

Na terenie Unii Europejskiej cyklaminian sodu dopuszczony jest do stosowania w produktach spożywczych bez ograniczeń. Obecnie stosowany jest w 90 krajach na świecie. Eksperci z Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) przekonują, że cyklaminian sodu jest substancją bezpieczną dla zdrowia człowieka.

Nadmierne spożycie słodzików, w tym cyklaminianu sodu skutkuje nieprzyjemnymi dolegliwościami. Przedawkowanie słodzików może wywoływać biegunkę i wymioty, bóle brzucha, alergie i zawroty głowy. Sztuczne słodziki, do których należy cyklaminian sodu, w nadmiarze mogą powodować bezsenność, palpitacje serca, zaburzenia metaboliczne, zaburzenia widzenia.

Warto poznać: Błonnik w diecie PKU: Jak jeść i jakie produkty wybierać?

E 954 Sacharyna

Sacharyna jest ok. 300 do 500 razy słodsza od sacharozy (stężenie, przy którym jest już wyczuwalna to 23 μmol/L – dla porównania: glukoza 80 mmol/l, a NaCl 100 μmol/l), nie posiada jednak wartości odżywczych (nie jest trawiona przez organizm człowieka). Nie powoduje próchnicy. Gorzkawo-metaliczny posmak maskuje jej stosowanie w mieszankach z cyklaminianami oraz aminokwasami.

Sacharyna jest białą, krystaliczną substancją o temp. topnienia 228 °C. Trudno rozpuszczalna w zimnej, lepiej we wrzącej wodzie. Dobrze rozpuszcza się w glicerynie, eterze, benzenie, chloroformie itd. Najczęściej stosowana jako sól sodowa (sacharynian sodu; rozp. 670 g/l), rzadziej potasowa i wapniowa. Stabilna w pH 2-7 i temperaturze poniżej 150 °C. Szybko ulega biodegradacji.

Badania sacharyny z lat 60. i 70. wskazywały, że substancja ta może być karcynogenem. W roku 1977 stwierdzono zwiększenie częstości występowania raka pęcherza moczowego u szczurów przyjmujących duże dawki sacharyny, co było bezpośrednią przyczyną zakazania stosowania tego związku w Kanadzie. Natomiast w USA protesty ze strony osób chorych na cukrzycę spowodowały ogłoszenie moratorium na podobny zakaz, wymagane natomiast było podawanie informacji o możliwym działaniu rakotwórczym.

Kolejne badania nie dały jednoznacznej odpowiedzi na pytanie o potencjalną szkodliwość sacharyny u zwierząt, natomiast nigdy nie powiązano sacharyny ze zwiększoną zapadalnością na nowotwory u ludzi. Uznaje się, że ryzyko jest znikome. Ostatecznie badania na szczurach uznane zostały za nieadekwatne do ludzi i w 2000 r. Kongres Stanów Zjednoczonych wycofał wymóg podawania ostrzeżeń o ryzyku zdrowotnym spożywania produktów zawierających sacharynę.

E 955 Sukraloza

Suklaroza – pochodna sacharozy, w której trzy grupy hydroksylowe zostały podstawione atomami chloru. Jest stosowana jako słodzik nie dostarczający do organizmu kalorii, gdyż nie jest metabolizowany. Na rynku spożywczym dystrybuowana pod nazwą handlową Splenda produkt ten zawiera 1,1% sukralozy oraz maltodekstrynę i glukozę jako wypełniacze.

Sukraloza jest ok. 600 razy słodsza od zwykłego cukru. Jest bardziej uniwersalna w użyciu od innego, powszechnie stosowanego słodzika – aspartamu, gdyż jest trwała w szerszym zakresie temperatury i pH. Dzięki temu można ją stosować również w wyrobach piekarniczych i kwaśnych napojach. Podobną trwałość termiczną i pH wykazują stewiozydy – słodkie związki zawarte w roślinie stewia. Sama sukraloza nie jest szkodliwa, ale rozkłada się na związki, które są szkodliwe dla organizmu ludzkiego: chloroglukozę i chlorofruktozę. Są one toksyczne, ale w większych ilościach niż te, które znaleźć można w produktach spożywczych. Około 20% sukralozy rozkłada się w organizmie, reszta zostaje wydalona w niezmienionej postaci.

W roku 2008 Mohamed B. Abou-Donia i współpracownicy opublikowali wyniki badań słodzika Splenda na szczurach, z których wynikało, że sukraloza nawet w ilościach mniejszych niż ADI = 5 mg/kg dziennie wykazuje szkodliwe działanie na organizm. Badania te zostały skrytykowane w roku 2009 przez naukowców powiązanych z McNeil Nutritionals, dystrybutorem słodzika, oraz przez panel 9 ekspertów powołanych przez McNeil Nutritionals. W pracach krytycznych zarzucono istotne braki metodologiczne, niedostateczne udokumentowanie wyciągniętych wniosków oraz ich sprzeczność z innymi badaniami. Obie strony sporu podtrzymały swoje stanowisko w listach do wydawcy czasopisma Regulatory Toxicology and Pharmacology opublikowanych w roku 2012.W kolejnych badaniach na myszach stwierdzono jednak negatywny wpływ długotrwałego, regularnego spożywania sukralozy na mikrobiom przewodu pokarmowego.

Sukraloza została dopuszczona do użycia po raz pierwszy w Kanadzie w 1991 roku. Kolejnym krajami, które dopuściły ją do użycia były: Australia (1993), Nowa Zelandia (1996), USA (1998), Wielka Brytania (2003) i cała Unia Europejska (2004). Do 2005 roku sukraloza została dopuszczona do użycia w ponad 40 krajach na świecie. Oznaczana na produktach spożywczych kodem E955. Zalecana spożycie dzienne zostało ustalone na 5 (FDA) lub 9 mg/kg masy ciała (Health Canada) – stan na rok 2020.

E 957 Taumaryna

Taumatyna, ze względu na naturalne pochodzenie, jest unikatowa wśród stosowanych w przemyśle spożywczym substancji intensywnie słodzących. Od dawna jest stosowana w Japonii w charakterze środka słodzącego – używano jej na przykład do złagodzenia kwaśnego smaku wina palmowego i napojów owocowych.

Stosuje się ją do podnoszenia walorów smakowych różnych produktów spożywczych, a także do maskowania goryczy oraz potęgowania niektórych smaków, na przykład mięty. Jest dopuszczona do spożycia w wielu krajach Europy oraz w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Japonii, Nowej Zelandii, Wietnamie, Australii i innych.

W 1998 wyrażono zgodę na wprowadzenie taumatyny do obrotu w Polsce i stosowanie w produkcji niektórych wyrobów spożywczych (po uzyskaniu zgody Głównego Inspektora Sanitarnego). Znajduje się ona (pod nr 3732) na liście GRAS (generally recognized as safe) amerykańskiej Agencji Żywności i Leków i uważana jest za substancję bezpieczną dla zdrowia, niewymagającą limitowania.

Zastosowanie taumatyny w przemyśle spożywczym: jogurty, ciastka, guma do żucia, soki, lody i woda mineralna.

Czytaj też: Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe w diecie PKU

E 960 Stewiole roślinne

Glikozydy stewiolowe (stewiozydy) – organiczne związki chemiczne z grupy glikozydów odpowiedzialne za słodki smak liści Stevia rebaudiana, rośliny żyjącej w Ameryce Południowej, stosowane jako środek słodzący pod nazwą handlową stevia i paroma innymi.

Główną zaletą stewii jest jej bezkaloryczność. Jest więc niepodważalnym (zdrowym) zamiennikiem cukru oraz innych słodzików np.: ksylitol. W Polsce stewia dopuszczona do spożycia jest od 2011 roku. W przeciwieństwie do białego cukru nie powoduje negatywnych następstw zdrowotnych, w tym nadwagi i otyłości, cukrzycy, nadciśnienia tętniczego czy próchnicy. Jej właściwości zdrowotne znali już wiele lat temu mieszkańcy Ameryki Południowej, którzy stosowali ją jako lek na cukrzycę. Ogólnie, roślina ta jest bardzo dobrym rozwiązaniem dla cukrzyków, gdyż nie podnosi poziomu cukru we krwi oraz posiada niski indeks glikemiczny.

Liczne badania wskazują na jej właściwości hipoglikemiczne, czyli obniżające poziom cukru we krwi. Działanie to jest wynikiem hamowania przez stewiol, wchłaniania glukozy w jelitach, wzrost insunolowrażliwości tkanek, a także ograniczenie syntezy glukozy przez stewiozyd i reubadiozyd. Jej stosowanie zalecane jest osobom zmagającym się z nadwaga i chcącym zredukować dodatkowe kilogramy – zmniejsza wartość energetyczną posiłku. Ważną kwestią jest również to, iż nie powoduje alergii (prawdopodobieństwo pojawienia się alergii jest bardzo niskie), zalecana jest osobom chorym na fenyloketonurie.

Stewia wykazuje również właściwości przeciwpróchnicze, antybakteryjnie i grzybobójcze. W porównaniu z sacharozą stewia nie wpływa na pojawienie się zmian próchnicowych w jamie ustnej. Co więcej, liczne badania wskazują, iż stewia posiada silne właściwości antybakteryjne przeciw szerokiej gamie bakterii chorobotwórczych (szczególnie wobec: Klebsiella pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella typhimurium oraz Bacillus cereus) oraz grzybobójcze i hamujące wzrost drożdży. Posiada również właściwości uniemożliwiające rozwój infekcji wirusowych, a w szczególności wszystkich czterech serotypów ludzkiego wirusa HRV, odpowiedzialnych za zapalenia żołądkowo-jelitowe. Odznacza się także działaniem przeciwzapalnym, immunostymulującym oraz przeciwutleniającym.

Stewia właściwości zdrowotne wykazuje również względem układu sercowo – naczyniowego. Działa obniżająco na ciśnienie tętnicze krwi, zmniejszając całkowity opór obwodowy, którego wysoka wartość jest przyczyną zwiększonego ciśnienia krwi. Zaobserwowano również, że spożywanie glikozydów stewiolowych nasila diurezę i natriurezę, czego efektem jest spadek objętości osocza. Należy zaznaczyć, że stewiozyd nie wpływa na zmiany ciśnienia krwi u zdrowego człowieka.

Cukrole

Słodkość cukroli jest nieco niższa (mannitolu około 40%) lub zbliżona (ksylitolu) do słodyczy sacharozy, lecz mają one niższą wartość energetyczną, gdyż są słabo wchłaniane przez układ pokarmowy. Występują naturalnie, jednak do celów przemysłowych są otrzymywane półsyntetycznie na drodze redukcji odpowiednich cukrów lub metodą fermentacji.

Cukrole stosowane jako środki słodzące:

E 420 Sorbitol

Sorbitol w dużych dawkach ma działanie przeczyszczające, nasila procesy fermentacyjne jelit i przyspiesza ich perystaltykę, co przy nadmiernym jego spożyciu ma niekorzystny wpływ na zdrowie chorych na zespół jelita drażliwego. Podwyższony poziom cukru we krwi uruchamia szlak przemian w którym glukoza zostaje przekształcona do sorbitolu, a ten odkłada się w soczewce oka i powoduje zaćmę.

Stosowany jako dodatek do żywność (m.in. środek słodzący i utrzymujący wilgotność, a także w produkcji detergentów, lakierów, żywic syntetycznych, środków farmaceutycznych i kosmetycznych.

E 421 Mannitol

Mannitol, mannit – organiczny związek chemiczny, polihydroksylowy alkohol cukrowy. Występuje w formie dwóch enancjomerów, oznaczanych zwyczajowo jako D i L. Stanowi bogate źródło przyswajalnego węgla i dlatego jest dodawany do podłoży hodowlanych (np. podłoże Chapmana służące izolacji i identyfikacji bakterii z rodzaju Staphylococcus). Mannitol to syntetyczny słodzik , ale pozyskuje się go także z roślin. Utrzymuje wilgotność, jest dobrym nośnikiem smaku, jednak przede wszystkim to substancja wiążąca i słodząca. E421 – bo taki symbol otrzymał mannitol w dodatkach do żywności , używany jest powszechnie w przetwórstwie żywności, przede wszystkim w deserach bez cukru i innych produktach o niskiej zawartości energetycznej.

W lecznictwie znalazł zastosowanie jako środek moczopędny Może być używany:

• w zapobieganiu nieodwracalnemu uszkodzeniu nerek w skąpomoczu (oligurii),
• do zmniejszenia ciśnienia wewnątrzczaszkowego,
• do zwiększania wydalania moczu (i zarazem trucizn) przy zatruciach,
• eksperymentalnie do czasowego otwarcia bariery krew-mózg, w ramach BBBD (Blood-Brain Barrier Disruption) celem podniesienia skuteczności chemioterapii w leczeniu nowotworów mózgu.

E 965 Maltitol

Maltitol – organiczny związek chemiczny z grupy polioli. Używany jako środek słodzący. Maltitol jest pozyskiwany z surowców naturalnych (ziarna zbóż). W porównaniu do sacharozy jest mniej kaloryczny i minimalizuje ryzyko wystąpienia próchnicy. Ma zastosowanie w przemyśle spożywczym – jest dodawany do gum do żucia, czekolad i słodyczy o obniżonej zawartości tłuszczu.

Ma smak bardzo podobny do cukru i nie zmienia właściwości pod wpływem wysokiej temperatury (tę wadę mają sztuczne słodziki takie jak aspartam lub sacharyna). Dzięki temu z powodzeniem może być stosowany do wyrobów i wypieków cukierniczych, a także do gotowania i pieczenia. Wysoka temperatura nie sprawia, że maltitol się karmelizuje i staje się brązowy. Topi się w wysokiej temperaturze i sprawia, że potrawy i produkty, do których go dodano, zyskują śmietankową konsystencję. Jest prawie tak samo słodki jak cukier, więc stosuje się go w takich samych proporcjach. Ma za to o połowę mniej kalorii, nie powoduje próchnicy i może być spożywany przez osoby z celiakią i nietolerancję laktozy. Maltitol mogą też stosować osoby odchudzające się (ze względu na jego niższą kaloryczność), osoby chorujące na cukrzycę oraz osoby na diecie bezglutenowej.

W przeciwieństwie do sztucznych słodzików maltitol nie ma działań niepożądanych i szkodliwych dla zdrowia, a przynajmniej jak do tej pory nie ma na ich temat żadnych doniesień. Przeprowadzone były dokładne badania mające na celu ustalenie ewentualnej szkodliwości maltitolu, podobnie jak miało to miejsce w przypadku innych słodzików. Nie wykryto żadnych szkodliwych działań maltitolu i w związku z tym nie wprowadzono zaleceń co do ograniczeń dziennego spożycia tego słodzika. Niemniej jednak, jak w przypadku wszystkich produktów spożywczych, także i w przypadku stosowania maltitolu zalecany jest umiar.

Czytaj też: Dieta wegańska w fenyloketonurii

E 966 Laktitol

Laktitol to disacharyd należący do kategorii alkoholi cukrowych, stosowany jako substytut cukru w lekkich produktach spożywczych, suplementach i różnych produktach dietetycznych. Jego moc słodząca jest w rzeczywistości równa 40% mocy cukru (sacharozy), podczas gdy gęstość energii wynosi tylko 2, 4 kilokalorii na gram (w porównaniu do 4 sacharozy).

Nie może być trawiony przez laktazy z rąbka szczoteczkowego; w konsekwencji nie może być nawet wchłonięty przez kosmki jelitowe. Z tego powodu, w wysokich dawkach, laktytol powoduje biegunkę osmotyczną, a zatem może być stosowany jako środek przeczyszczający.

Laktitol działa również jako prebiotyk, obniżając pH kału i zapobiegając proliferacji gnilnej flory bakteryjnej (producent amonu), na korzyść użytecznych szczepów bakteryjnych, które fermentują wytwarzając między innymi kwasy organiczne, które mogą być absorbowane przez błonę śluzową jelit ( co uzasadnia jego nie pomijalną moc kaloryczną). Przy wysokich dawkach, biorąc pod uwagę słabe trawienie i zdolność wchłaniania organizmu, laktytol - oprócz przyspieszania przechodzenia kału i wytwarzania cennego działania prebiotycznego - może powodować działania niepożądane, takie jak obrzęk, skurcze brzucha, biegunka i wzdęcia.

E 967 Ksylitol

Stosowany w przemyśle spożywczym do słodzenia jako zamiennik cukru (słodzik), głównie gum do żucia i cukierków ze względu na działanie przeciwpróchnicze. Zalecany również dla diabetyków, ponieważ jest metabolizowany z niewielkim udziałem insuliny. Ma wielokrotnie niższy indeks glikemiczny (IG:8) niż glukozaIG:100) czy sacharoza (IG:70). FDA uznało ksylitol za substancję, która nie wywołuje próchnicy. W roku 1996 JEFCA (organ doradczy WHO i FAO) nie określiło górnej granicy spożycia (ADI – dopuszczalna dzienna dawka) i jednocześnie stwierdziło, że wcześniejsze niekorzystne wyniki badań na zwierzętach przeprowadzone w latach 70. XX w. nie mają zastosowania dla ludzi. Ksylitol wytwarza się naturalnie w organizmie człowieka w ilości ok. 15 g dziennie w procesach trawienia. Jego spożycie może sprzyjać likwidacji płytki nazębnej, jak również np. pomagać w leczeniu zakażenia jamy ustnej drożdżakowcami z rodzaju Candida (w przeciwieństwie do cukrów takich jak sacharoza, glukoza czy galaktoza).Jeżeli chodzi o dzienną dawkę ksylitolu, zdania są podzielone. Podczas gdy WHO twierdzi, że granica jego spożycia nie istnieje, fińscy specjaliści podają, że nie powinna przekraczać 40 g. Zamiana tradycyjnego cukru na ksylitol powinna przebiegać stopniowo. Układ pokarmowy często bowiem nie jest przyzwyczajony do trawienia zbyt dużej ilości ksylitolu, co może skutkować pojawieniem się biegunki.

Natomiast u psów ksylitol może powodować poważne uszkodzenie wątroby, a nawet śmierć. Spożycie ksylitolu w ilości >100 mg/kg masy ciała wywołuje u psa wydzielanie dużych ilości insuliny, prowadząc w konsekwencji do znacznego obniżenia poziomu cukru we krwi.

E 968 Erytrol

Erytrytol – organiczny związek chemiczny, alifatyczny alkohol czterowodorotlenowy z grupy cukroli. Jest dodatkiem do żywności, stosowanym jako substancja słodząca (E968).

Erytrytol ma zerową wartość energetyczną i jest stosowany jako substancja słodząca wykazująca 70 – 90% słodyczy sacharozy. Nie jest metabolizowany w organizmie człowieka. Dobrze się wchłania z przewodu pokarmowego (ok. 90%) i praktycznie w całości jest wydalany z moczem w postaci niezmienionej. Ok. 10% spożytej ilości przechodzi do jelita grubego, nie jest jednak substratem dla flory bakteryjnej jelita.

Jest wykorzystywany do produkcji napojów oraz deserów o obniżonej wartości kalorycznej. Polecany jest w dietach niskokalorycznych i bezcukrowych. Erytrytol ma zerowy indeks glikemiczny. W przeciwieństwie do wielu innych substancji słodzących ma również bardzo niski ładunek glikemiczny, II = 2. Dzięki tym właściwościom erytrytol może być stosowany jako zamiennik cukru przez osoby z cukrzycą. Ponadto działa ochronnie na śródbłonek naczyń krwionośnych w warunkach hiperglikemii. Zwiększa również przepływ przez włosowate naczynia krwionośne i poprawia elastyczność tętnic u osób z cukrzyca typu 2.

Erytrytol nie jest fermentowany przez bakterie występujące w jamie ustnej, dlatego nie powoduje próchnicy i określany jest jako przyjazny dla zębów. Badania naukowe wykazały, że erytrol nie jest szkodliwy. 90% tej substancji zostaje wydalone wraz z moczem i nie wchłania się do organizmu, a do jelita przechodzi tylko 10%. Z tego względu ma bardzo mały wpływ na ciało człowieka.

Jednak, jak wszystkie sztuczne słodziki, erytrol spożywany w nadmiarze może wywoływać dolegliwości ze strony układu pokarmowego, ale dochodzi do tego po przyjęciu dużo wyższej dawki niż w przypadku popularnego ksylitolu. Erytrol z pewnością jest bezpieczniejszą substancją słodzącą niż aspartam czy acesulfam, które mogą uczulać i ze względu na niespójne wyniki badań odnośnie ich bezpieczeństwa, są przez wielu napiętnowane jako szkodliwe.

Zdaniem naukowców zarówno cukier, jak i słodziki mogą być dla mózgu uzależniające, a nałóg ten prowadzi nie tylko do psychicznych zaburzeń i ograniczeń, ale także poważnych konsekwencji zdrowotnych – od otyłości i próchnicy zębów po cukrzycę. Stąd nie tak łatwo jest wybrać między cukrem a słodzikami, choć wiele źródeł promujących zdrowie zdecydowanie poleca naturalne substancje słodzące, tj. miód i syropy jako idealne rozwiązanie. W rzeczywistości każdy rodzaj słodyczy w większych ilościach niesie ze sobą więcej negatywów niż pozytywów. Z punktu widzenia medycyny, optymalnie byłoby więc próbować ograniczyć ilość słodkiego smaku w diecie, wybierając desery mniejsze i sporadyczne. W takich ilościach ani cukier, ani większość dopuszczonych do obrotu słodzików, nie powinny wyrządzić nam poważnej szkody.

Naukowcy nie spoczywają oczywiście na laurach i wciąż poszukują nowych, bezpiecznych słodzików, które rozwiążą dylemat wyboru między tuczącym cukrem a potencjalnym zagrożeniem dla zdrowia. Duże nadzieje w tym zakresie stwarza na przykład tagatoza obecna na rynku od 2003 r. i również korzystnie wpływająca na higienę jamy ustnej. Na weryfikację roszczeń o bezpieczeństwie jej stosowania trzeba będzie jednak poczekać jeszcze co najmniej kilka lat.

Też Cię zainteresuje: Sól kuchenna w diecie PKU - co mówią eksperci?

Bibliografia:

• Gary K. Beauchamp ; “ HYPERLINK "https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5003684/"Why do we like sweet taste: A bitter tale?.
• Mayo Clinic; “Artificial sweeteners and other sugar substitutes”; .
• Holly Strawbridge; “Artificial sweeteners: sugar-free, but at what cost?”
• Kirtida R. Tandel; “Sugar substitutes: Health controversy over perceived benefits”;
• Arun Sharma i in. ; “Artificial sweeteners as a sugar substitute: Are they really safe?”;
• Gabriella Gershenson; “A Brief and Bizarre History of Artificial Sweeteners”.
• 7 największych mitów na temat zdrowego odżywiania. „Świat Wiedzy”, s. 54, kwiecień 2016. Bauer. ISSN 2083-5825.
• Zygmunt Kin, Hemicelulozy. Chemia i wykorzystanie, 1980.
• Acesulfam K (ZVG: 146162) (ang. • niem.) w bazie GESTIS, Institut für Arbeitsschutz der Deutschen Gesetzlichen Unfallversicherung (IFA). [dostęp 2015-03-17].
• Acesulfam K (nr 04054) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski.
• Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0.
• Aspartam (nr 47135) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski.
• Farmakopea Polska VIII, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2008, s. 3491, ISBN 978-83-88157-53-0.
• Podręczny słownik chemiczny, Romuald Hassa (red.), Janusz Mrzigod (red.), Janusz Nowakowski (red.), Katowice: Videograf II, 2004, s. 351, ISBN 83-7183-240-0. Skocz do:a b Cyklaminian sodu (ang.). [martwy link] The Chemical Database. Wydział Chemii Uniwersytetu w Akronie. [dostęp 2012-07-12]
• Cyklaminian sodu (nr 71440) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck KGaA) na obszar Polski. [dostęp 2012-07-12].
• Szwacka M., Krzymowska M., Kowalczyk M.E, Osuch A., Malepszy S., 2002.
• Variable properties of transgenic cucumber plants containing the thaumatin II gene from Thaumatococus daniellii. Act. PHis. Plant. Vol. 24 No.2 :173-185
• Glikozydy stewiolowe (E960) (pol.). Polska Federacja Producentów Żywności. [dostęp 2015-01-16].
• Wanda Kudełka, Dominik Jachna, Charakterystyka żywności o obniżonej wartości energetycznej, „Zeszyty Naukowe”, 834, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, 2009, s. 69-96 [dostęp 2020-07-26].