Wszystko, co musisz wiedzieć o szczepieniach PKU

Szczepienia ochronne osób (ew. dzieci) chorych na PKU

Szczepienia są jednym z najważniejszych osiągnięć światowej medycyny.  Zapobiegają chorobom lub doprowadzają do ich eradykacji dzięki wywołaniu odporności zarówno u pojedynczych osób, jak i w większej populacji.

Rokrocznie jesienią w Polsce Główny Inspektor Sanitarny wydaje komunikat dotyczący Programu Szczepień Ochronnych na kolejny rok. Znajdują się w nim 2 rodzaje szczepień. Szczepienia obowiązkowe (bezpłatne do 19rż np. przeciwko: błonicy, tężcowi, krztuścowi, polio, Hemofilus influenzae typu B, rotawirusom, WZWB, pneumokokom, odrze, śwince, różyczce) dostępne w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego oraz szczepienia zalecane (odpłatne np. u dzieci: szczepionki skojarzone z acelularnym krztuścem („5w1”, „6w1”), przeciwko ospie wietrznej, meningokokom, WZW A, odkleszczowemu zapaleniu mózgu) nie są refundowane przez państwo. W sezonie 2023/2024 obowiązywały zmiany w zakresie refundacji szczepionek przeciw grypie, były one bezpłatne u dzieci i młodzieży do 18rż oraz >65rż. Osoby z fenyloketonurią są szczepione wg tego samego kalendarza szczepień jak osoby zdrowe. Fenyloketonuria jest chorobą metaboliczną, w której nie występują (jak w przypadku innych wrodzonych zaburzeń metabolizmu) dekompensacje zagrażające życiu i nie jest przeciwwskazaniem do szczepień. Sytuacje wzmagające katabolizm, w tym infekcje czy szczepienia mogą (ale nie muszą) skutkować przejściowym wzrostem stężenia fenyloalaniny. 

Bardzo istotne w tym czasie jest restrykcyjne przestrzeganie zaleceń oraz wypijanie pełnych porcji preparatu. Jeżeli gorączka czy gorsze samopoczucie dziecka trwają powyżej 2 dni należy zgłosić się do pediatry/lekarza rodzinnego, aby wykluczyć inne przyczyny takiego stanu (np. infekcja) oraz pobrać krew na bibułkę celem oznaczenia stężenia fenyloalaniny. Czas trwania ewentualnego odczynu poszczepiennego ( i ew. przejściowego wzrostu stężenia Phe) jest zwykle zdecydowanie krótszy niż w sytuacji przebycia choroby przed którą chronią szczepienia. Korzyści ze szczepień przeważają nad teoretycznym ryzykiem wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych w wyniku szczepienia. 

Również szczepienia dorosłych są niezwykle istotne. W przypadku wielu chorób zakaźnych, nieuodpornieni dorośli są narażeni na zachorowania i powikłania w większym stopniu niż dzieci. Dodatkowo w przypadku osób starszych, zmiany związane ze starzeniem się układu odpornościowego wraz z upływem czasu powodują, że organizm jest coraz bardziej podatny na choroby, np. zakażenia pneumokokowe, grypę czy półpasiec. Prawdopodobieństwo zgonu w przebiegu choroby, której można zapobiegać drogą szczepień jest u osoby dorosłej 100-krotnie większe niż u dzieci.

PIŚMIENNICTWO

Kingsley J.D., Varman M., Chatterjee A., Kingsley R.A., Roth K.S.: Immunizations for patients with metabolic disorders. Pediatrics, 2006; 118 (2): e460–e470

www.szczepienia.pzh.gov.pl

R. Hady-Cohen, P. Dragoumi, D. Barca, B. Plecko, T. Lerman-Sagie, D. Zafeiriou Safety and recommendations for vaccinations of children with inborn errors of metabolism.

www.mp.pl ; European Journal of Paediatric Neurology, 2021; 35: 93–99 KOMENTARZ: dr n. med. Agnieszka Chrobot, prof. dr hab. n. med. Maria Giżewska